برگزاری نمایشگاه کتاب، روح زخم خورده را جلا می بخشد

یادداشت: ثریازندیار

نمایشگاه کتاب خوزستان برگزار شد؛ رویدادی فرهنگی که نیاز مخاطب امروز است؛ زیرا مخاطب امروز به قدری درگیرکار و گرفتاری های روزمره است که شاید هیچ چیز مانند کتاب، نتواند روح زخم خورده از زمختی های روزانه اش را جلا ببخشد یا به قول فرانتس کافکا که معتقد است:” یک کتاب باید یخ شکن باشد، برای شکستن دریاهای یخ زده ی درون جان و روان ما”…

نفس برگزاری نمایشگاه

علیرغم این که در شرایط رکود اقتصادی کشور؛ این حوزه فرهنگ است که به شدت آسیب پذیرفته اما باز هم برگزاری نمایشگاه کتاب در هر شهر و دیاری، یک رویداد فرهنگی کلان برای ایجاد خوراک فرهنگی در جامعه تلقی می شود و گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی را رقم می زند، به همین دلیل هر بار برگزاری نمایشگاه کتاب، یک حرکت رو به رشد برای جامعه است زیرا به همگان گوشزد می کند که حوزه فرهنگ و کالایی به نام کتاب هم وجود دارد.
اما اگر بخواهیم به اثربخشی برگزاری نمایشگاه های کتاب، خاصه نمایشگاه کتاب خوزستان بپردازیم باید به مزیت ها و مضرات آن، واقع گرایانه توجه کنیم.
اول به نکات مثبت این نمایشگاه بپردازیم که مزیتش هم برای ناشران است و هم خریداران، ناشران از این جهت که فروش نقدی دارند و خریداران هم به جهت تخفیف های ۳۰ درصدی. دوم؛ باعث ترغیب و افزایش افراد کتابخوان و نهایتا افزایش سرانه مطالعه می شود. سوم؛ روح فرهنگی جامعه زنده تر می شود و یادمان می آید که در این مدبازار کالاهای لوکس و گسترش فضای مجازی پر از دروغ و جعل، کالایی خاص هم وجود دارد که اگر نباشد، فاتحه آن جامعه را باید بخوانیم… پس آفرین به غیرت آن ها که چراغ فرهنگ کتاب و کتابخوانی را روشن نگه داشته اند.

آنچه مهم است

اما چند موضوع: یک؛ ناشران حرفه ای در نمایشگاه کتاب خوزستان نبودند. دو؛ تخفیف های ۳۰ درصدی در مقابل گرانی کتاب های چاپ جدید و تخفیف هایی که در وبسایت ها با طرح‌های پاییزه و زمستانه و عیدانه عرضه می شود، کمک چندانی به خریداران نمی کرد و عملا این مزیت مخاطب بیشتری را جذب نمی کرد. سه؛ شرایط اقتصادی مردم آن هم در این برهه از زمان که همه اولویتشان برای معیشت است، کتاب را در سبد خرید جا نمی دهد. چهار؛ بخش کودک و نوجوان؛ بخش اعظم نمایشگاه را به خود اختصاص داده بود و کتاب های متفاوت و فراوانی عرضه شده بود اما بازدید کودکان و نوجوانان (دانش آموزان) چشمگیر نبود و این را باید در عدم تعامل سازمان های مرتبط جست و جو کرد.
موضوع مهم بعدی که باید چند خط بیشتر در موردش نوشت؛ ناشران هستند: چند سالی است که همه از حال وخیم صنعت نشر در ایران حرف می‌زنند،‌ از بی‌میلی مخاطب به کتاب‌ها،‌ از گران شدن کتاب‌، از مشکلات چاپ‌، از اوضاع نامناسب اقتصادی نشر و … اما امروز کلاف سردرگم نشر پیچیده‌تر از گذشته شده است، نشری که کتاب خوان حرفه ای با اعتماد به او، به کتاب و ترجمه اعتماد می کند، حالا با تخلفات ریز و درشتی روبه‌رو شده است، که اگر چاره اندیشی نشود، نباید امیدی به ادامه ی راهش داشت.
ناشرانی که در نمایشگاه کتاب خوزستان آمده بودند؛ هر کتابی را چاپ کرده بودند، پرمحتوا و بی محتوا، از هر دری که توانسته، وارد شده! به طور مثال؛ ناشری که کتابهای مذهبی را چاپ می کرد، حالا سری هم به کار رمان زده یا کتابهای ادبی را چاپ می کند. یا ناشری که کتاب های علمی تخصصی بزرگسال را چاپ می کرد؛ حالا به وادی کودک و نوجوان هم قدم گذاشته؛ کلا همه کتاب ها را در اکثر انتشارات ها می دیدیم؛ این یعنی کپی کاری، یعنی ارزش ندادن به کتابخوان حرفه ای و یعنی بی توجهی به محتوا… و قطعا نتیجه ای جز “نخریدن کتاب” در پی ندارد و همان سرانه ۲ دقیقه ای هم با این روند، ره به جایی نخواهد برد…

بایدی که نبود

موضوع دیگری که نباید از نظر دور بماند و به عبارتی؛ نکته بسیار مهم هر نمایشگاهی است که باعث جذب مخاطب بیشتر می شود، فضای نمایشگاه و غرفه سازی آن است. مثلا وقتی نمایشگاه های نفت و فولاد برگزار می شود، بازدید کنندگان با غرفه هایی لوکس و جذاب مواجه می شوند که دلشان می خواهد هر روز از نمایشگاه بازدید کنند. پس نکته مهمی که متولیان امر باید در برگزاری نمایشگاه کتاب هم توجه بیشتری به آن داشته باشند؛ فضای طراحی شده متناسب با کالای عرضه شده است. از آنجایی که کتاب، کالایی لطیف است و با روح آدمی سر و کار دارد، می طلبد که فضای نمایشگاهی متناسب با آن طراحی و اجرا شود اما متاسفانه در این نمایشگاه، فضایی نا به سامان و سرشار از دل-زدگی چه از سوی نمایشگاه و چه از سوی غرفه سازان در اختیار بازدیدکنندگان قرار گرفته بود.

قدردان برگزار کنندگان و امیدوار به آینده

در یک جمله اما و با توجه به بازدید خوب مردم از نمایشگاه کتاب خوزستان و با توجه به عرضه ۸۰۰ میلیون تومان بن خرید، به طور کلی باید قدردان برگزار کنندگان نمایشگاه کتاب خوزستان بود.
و در پایان؛ امید به حضور ناشران خوب و حرفه ای در نمایشگاه، امید به افزایش سرانه مطالعه و افزایش افرادکتابخوان، امید به برگزاری مداوم نمایشگاه های با کیفیت کتاب در خوزستان، امید به ایجاد فضای نمایشگاهی متناسب با شان بازدید کنندگان را داریم.