کشف سفره زیر زمینی آب ژرف‌ در سیستان‌ و بلوچستان از تخیل تا واقعیت|نقطه نظرات منابع علمی و مقامات رسمی

به گزارش پایگاه خبری هنر قلم و به نقل از عصرجهان؛ جدای اینکه محتوای فیلم منتشر شده مرتبط با سال ۱۳۹۷ است، انتشار این فیلم یک بار دیگر پروژه آب‌های ژرف را بر سر زبان انداخته است. بحث پیرامون ذخایر آب موجود در اعماق بسیار زیاد زمین، مدت‌ها است که در افکار عمومی مطرح شده است. فارغ از درست و غلط بودن این روایت‌ها، پروژه اکتشاف آب‌ از اعماق بسیار زیاد موسوم به آب‌های ژرف مدتی‌ است که در دستور کار برخی از نهادهای دولتی کشور قرار گرفته است.
در همین مورد و به منظور آگاهی بیشتر از پروژه اکتشاف آب‌های ژرف در گزارشی به این مسئله می‌پردازیم.


منشا آب‌های ژرف کجاست؟

بر اساس جزئیات رسیده از اکتشافات پروژه آب‌های ژرف، اکتشاف پروژه‌ آب‌های ژرف مرتبط با منابع آبی است که در عمق قابل توجه از سطح زمین وجود دارد. بر اساس اطلاعات موجود، این حوضه‌های آبی زیرزمینی در حقیقت مسیرهای آبی هستند که از ارتفاعات سرچشمه گرفته و در نهایت نیز به صورت چشمه‌های شیرین از کف دریای عمان سر در می‌آوردند.
در حقیقت در ارتفاعات هندوکش آب به شکل برف یا باران تزریق می‌شود و از شکست‌هایی که در زمین وجود دارد وارد اعماق و لایه‌های زمین می‌شود و طی مسیر به منطقۀ سیستان می‌رسد و از سیستان هم عبور می‌کند و در نهایت یک جایی در سطح زمین شارژ می‌شود که به نظر در سطح دریای عمان به صورت چشمه‌های آب شیرین بیرون می‌زند.

جزئیات روند اکتشافات آب‌های ژرف

در همین رابطه، پس از مشخص شدن منطقه سیستان و بلوچستان به عنوان منطقه اکتشاف آب‌های ژرف؛ مرحله تحلیل‌های اولیه آغاز شد و ایستگاه‌های مگنتو تلوری در محل استقرار یافت. در روش مگنتو تلوری، امواج الکترومغناطیس را به اعماق زمین می‌فرستند و سپس با رفت و برگشت این‌ها و تغییری که در بسامد امواج به وجود می‌آمد، می‌توان فهمید که در کدام لایه آب وجود دارد و در چه عمقی است.
پس از تحلیل‌های مگنتوتلوری در گام بعدی، حفر چاه عمیق برای اکتشافات تکمیلی در دستور کار قرار گرفت. نکته قابل توجه اینکه در مرحله اکتشاف  تکمیلی و حفر چاه، وزیر نیرو وقت، با مصوبه‌ای از هیئت دولت، بودجه ۲۵ میلیارد تومانی برای این کار گرفتند.
بر اساس اطلاعات رسیده در این مرحله، حفاری تا عمق ۲۲۰۰ متر پیش رفت اما بودجه مصوب به انتها رسید و در این گام ۱۳ میلیارد تومانِ دیگر به پروژه تزریق شد تا شاهد حفاری در عمق ۳۸۰۰ متر باشیم که در این عمق چاه با تعدادی لایه آب‌دار مواجه شد.

نتایج به‌ دست آمده از چاه اکتشافی اول در منطقه سیستان

بر اساس مستندات موجود از نتایج چاه اول، ‌تعدادی لایه آب دار شامل چند جریان شناسایی شد، اولین جریان در عمق ۸۰۰ متری، دومین جریان در عمق ۱۲۰۰ متری و سومین لایه آب‌دار نیز در عمق ۱۸۰۰ متر و همین‌طور ۵ جریان در ۵ عمق مختلف دیگر به ثبت رسید.
در مرحلۀ بعد باید مطالعات آب‌شناسی انجام می‌شد تا پارامترهایی نظیر شوری یا EC آب، وجود مواد خطرناک و رادیو اکتیو  اندازه‌گیری شود. بر این اساس، آزمایش‌ها نشان داد که آب موجود مواد رادیواکتیویته ندارد.
بر این مبنا متوسط شوری کل لایه‌های آب‌دار نیز حدود ۲۰۰۰۰ بود که این شوری در حد شوری آب دریای خزر است.

استحصال آب از آب ژرف سیستان نیاز به انرژی برای پمپاژ دارد

بر اساس اطلاعات مستند رسیده ، ‌در چاه ابتدایی، یک جریان پرفشار هیدرولیکی وجود داشت که زمینه انتقال آب تا یک عمقی آب را بالا می‌آورد و از آن عمق به بعد باید از پمپ برای بالا آوردن آب استفاده می‌شد.
در همین مورد محمد پورحمید، استاد دانشگاه در رابطه با پروژه آب ژرف گفت:‌ کل اطلاعات موجود از آب‌های ژرف مرتبط با اطلاعات اکتشافی است که از جنوب شرق کشور به‌ دست آمده است.‌
این استاد دانشگاه ادامه داد: دستگاه اجرایی که وظیفه اکتشاف را بر عهده دارد، اطلاعاتی از جزئیات به‌دست آمده خصوصا از چاه‌های شماره ۲ و ۳ منتشر نکرده و همین مسئله ابهامات درباره این پروژه را بیشتر از گذشته پررنگ کرده است.‌
وی افزود: اینکه به واسطه خروجی آب از یک چاه اکتشافی، حرف از پیدا شدن منبع آب ۱۰۰۰ میلیارد متر مکعبی بزنیم، حرف غیر علمی است و باید به این پروژه با دید  اکتشافی و عدم قطعیت نگاه کرد.‌
پورحمید گفت: نکته مهم اینکه این آب بر اساس اطلاعات اکتشافی، شوری بالایی دارد و برای استحصال باید انرژی صرف شود، مضاف اینکه فرآنید حفاری هم بسیاری پرهزینه است و اقتصاد پروژه در این شرایط بسیار مهم است.‌
با توجه به اطلاعات موجود به نظر می‌رسد، اظهارنظر پیرامون نتایج اکتشافات آب ژرف حداقل در این مرحله صحیح نبوده و فعلا نباید مصارف کشور را با اتکا به این منابع تشدید کنیم.
منبع:همشهری انلاین