یادداشت/ کنشگری امام محمد باقر (ع): از گره‌گشایی ذهنی تا توانمندسازی فرهنگی

به گزارش پایگاه خبری هنر قلم و به نقل از ترشیز خوان؛ زمانه و زمینه‌های شکل‌گیری خلافت ۹۰ ساله بنی‌امیه و بنی‌مروان در دوره پس از خلافت امیرالمؤمنین علی علیه السلام، باعث تنیده شدن پندارهای خیالی بر گرد حقایق توحیدی و نشستن غباری غلیظ از توهم‌های معنوی بر چهره نبوی شد.

با اوج گرفتن قدرت بنی‌مروان در دور عبدالملک، امام محمد باقر علیه السلام چند حرکت را در دستور کار قرار داد. مهمترین جلوه‌های حرکت راهبردی ایشان عبارت است از:

۱. روایت‌گری صادقانه از حادثه کربلا، رازگشایی از اسرار نهضت عاشورا و افشاگری از انحرافات بنی‌امیه و جنایات بنی‌مروان؛

۲. خرافه زدایی از باورهای معنوی و حقایق توحیدی و تحریف زدایی از احکام اسلامی و مذهبی؛

۳. تلاش برای رهایی ذهن نخبگان و دل توده‌ها، از استثمار و استحمار فُُسّاق و فُجَّارِ بنی‌امیه؛

۴. تثبیت پایداری محبان اهل‌البیت در برابر استبداد تبهکارانه و طواغیت ویرانگرانه بنی‌مروان؛

۵. تقویت زیرساخت‌های اعتقادی و بنیان‌های دانشی و سازندگی فکری آحاد جامعه، از طریق تبیین حقایق توحیدی و ظرایف فقه نبوی و علوی.

یافته‌های راهبردی

کنشگری فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی و علمی امام باقر علیه‌السلام در دوره یکی از قدرتمندترین امپراتوری‌های تاریخ بشر بود به گونه‌ای که امپراتوری امویان بر حدود ۳۵٪ وسعت و ۳۰٪ جمعیت جهان سلطه کامل داشت.

ایشان همچنین در سخت‌ترین دوره گذار جامعه اسلامی یعنی انتقال قدرت از حکمرانی فریب‌کار اموی به حکمرانی جبار مروانی، مسئولیت توانمندسازی فرهنگی و غنی‌سازی علمی جامعه اسلامی در برابر استحمار توده‌ها، استثمار نخبگان و استبداد حکمرانان را بر عهده گرفت.

در چنین شرایطی امام باقر (ع) با سازماندهی اندیشمندان جویایی علم و شبکه سازی از اصحاب سر – مانند جابر جعفی و فضیل بن یسار -، مبارزه فرهنگی معترضانه و مواجهه علمی روشنگرانه خود را به ادامه دادند. مبارزه‌ای که در دوره بعد حداقل چهار دستاورد راهبردی داشت؛

دستاورد ۱. باعث پرده برداری از روایت‌های قومیت مدارانه و نژادباورانه شد.

دستاورد ۲. منجر به شکسته شدن پوسته سخت انحرافات اعتقادی شد.

دستاورد ۳. زمینه را برای آواربرداری از معارف توحیدی و از زیر تحریفات ذهنی فراهم نمودند.

دستاورد ۴. بستر لازم را برای غبارروبی از سنت فاضله نبوی و علوی مهیا کردند.