فرزند آوری در گرو حل مشکلات اقتصادی

به گزارش پایگاه خبری هنر قلم، گزارش، حدیث کریمی؛ امروز ازدواج به دلایل متعدد مانند تحصیل، عدم شغل، سربازی، کاهش روابط خویشاوندی و ارتباطات خانوادگی، تغییر ارزش‌ها در جامعه، افزایش روابط دختر و پسر و مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیار کاهش یافته است. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که کاهش ازدواج در ایران، ارتباط تنگاتنگی با رشد هزینه‌های ازدواج اعم از برگزاری مراسم عقد و عروسی، تهیه جهیزیه و منزل مسکونی دارد.

*تورم، بیکاری، نااطمینانی و افزایش ریسک اقتصادی*

یک استاد اقتصاد دانشگاه های استان خوزستان در همین خصوص در گفت و گو با هنر قلم، دلایل بالا رفتن سن ازدواج یا کلا عدم ازدواج را به مسائل اقتصادی گره زده و می گوید: اگر نخستین گزینه لازم برای شروع یک زندگی، مسکن در نظر گرفته شود، شرایط خرید و اجاره مسکن (به ویژه در شهرهای بزرگ)، در این بازه زمانی بسیار سخت و دشوار است. براساس آمارهای رسمی، قیمت مسکن از ۱۳۹۶ تا کنون بیش از ۵۰۰ درصد رشد داشته؛ و در این مدت نیز اجاره‌بها نیز حداقل به بیش از ۵ برابر شده است.

عادل خراسانی درباره خرید جهیزیه نیز عنوان می کند: با توجه به قیمت لوازم خانگی، زوج‌ها و خانواده‌هایشان می بایست بیش از ده‌ها میلیون تومان پرداخت کنند؛ گزارش‌های اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در سال جاری نشان داده که برای تامین یک جهیزیه حداقلی( که البته اگر شامل اجناس لوکس نباشد) حداقل ۲۰۰ میلیون تومان نیاز است آن‌هم به شرطی که اقلام غیرضروری یا کمتر ضروری (مانند کنسول، غذاساز، مایکرویو و … )حذف شده باشند. در این شرایط وام ازدواج بانک‌ها نه تنها با هزینه‌ها تناسب ندارد، بلکه دریافت و پرداخت اقساط آن نیز بسیار دشوار است.

وی با محاسبه نه چندان دقیق هزینه ها و در نظر گرفتن مواردی همچون اجاره (یا خرید خانه)، تهیه جهیزیه، مراسم و جشن‌های عقد و عروسی، می گوید: تشکیل خانواده دارای هزینه چند صد میلیون تومان است. ضمن این که در ایران خانواده ها، دچار مشکلات و نابسامانی ها هستند. در این شرایط واضح است که ازدواجی صورت نمی پذیرد.

این استاد اقتصاد دانشگاه با اشاره به در نظر گرفتن عوامل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی معتقد است: در این شرایط موضوع بسیار حادتر می شود، بنابراین می توان بیان کرد: که علت اساسی کاهش نرخ ازدواج مشکلات درون خانواده و شرایط اقتصادی زندگی است.

وی می افزاید: خانواده در شرایط کنونی کشور به اعضای خانواده، ناراحتی را در عوض آرامش ارائه می دهد. به عنوان مثال فردی که برای مدت طولانی ازدواج ننموده، دیگر ازدواج نمی کند و برای سایر افرادی که آنها هم ازدواج نمی کنند؛الگو می شود، حتی کسانی که باید مدافع ازدواج باشند هم به طور اساسی و بنیادی از ازدواج دفاع نمی کنند.

خراسانی به طور کلی مهمترین عوامل اساسی در بخش اقتصادی کشور که مانع ازدواج بوده اند، را تورم؛ بیکاری؛ نااطمینانی و افزایش ریسک اقتصادی عنوان می کند و می گوید: در این راستا راهکارهایی وجود دارد و با انجام اقداماتی از سوی دولتمردان می توان موانع ازدواج را برداشت.

او در تشریح این راهکارها می گوید: ایجاد فرصتهای شغلی مناسب توسط دولت، حل مشکل مسکن از طریق طرح هایی مانند مسکن مهر، مسکن ارزان، زمین رایگان، وام ساخت مسکن کم بهره بلندمدت و …، کاهش هزینه های مربوط به مراسم و خریدهای ازدواج با اختصاص سالن و فروشگاههای مخصوص، خرید کالاهای اساسی تولید داخل ایرانی با محوریت توجه به شرکتهای دانش بنیان، ترغیب خیرین برای کمک به ازدواج، مبارزه با فقر مطلق و نسبی با بهره گیری از سیاست های کاهش نابرابری، کاهش اختلال در عملکرد سیستم، خصوصاً سیستم‌های دولتی است که باعث می‌شود نتیجه و خروجی مورد انتظار به دست نیاید، حمایت از تولید داخل با بهره گیری سیاستهای موثر و کارا در جهت بهبود اشتغال و درآمد سرانه، بهبود اعتماد مردم به دولت در جهت کاهش ریسک اقتصادی، توجه به اسناد بالادستی (از جمله سند اقتصاد مقاومتی، الگوی اقتصاد بومی و علمی، اقتصاد متکی به دانش و فناوری،عدالت بنیان، درون‌زا و برون‌گرا، پویا و پیشرو) اصلاح سیاستهای پولی و بانکی در جهت ارتقاء ارزش واحد پول ملی؛ این ها راهکارها و اقداماتی است که دولت می تواند با انجام آن ها، راهی برای افزایش ازدواج در جامعه باز کند.

*جامعه چه می گوید؟*

برخی از افرادی که زندگی مشترک تشکیل داده اما در تامین مخارج زندگی در جا می زنند نیز در گفت و گو با هنر قلم، دلایل عدم ازدواج یا فرزند آوری را مسائل اقتصادی عنوان کرده اند. خانمی ۳۱ساله در همین خصوص و با توجه به شرایط کنونی جامعه می گوید: درست است که اکنون وضعیت جمعیت کشورمان و چه بسا جهان کم شده و رو به پیری رفته اما من و همسرم هر دو کار می کنیم تا بتوانیم بدهی و اقساط مان را در ماه پرداخت کنیم.

او ادامه می دهد: من خواستار فرزند دوم هستم اما همسرم و اطرافیان مشکل اساسی را تامین پوشک، شیر خشک و حتی خرید لباس برای بچه عنوان می کنند و می گویند فعلا همین یکی را به سرانجام برسان، نمیخواهد دومی را بیاوری.

آقایی ۴۰ساله هم می گوید: مگر زمان قدیم است که اگر نان و آب بود، بچه چیزی نگوید و هر چه بود بخورد و بخوابد؟ الان اگر برایش وسایل ارتباط جمعی و بهترین مدرسه، سرویس و لباس را نخری، آبرویت را می برد چرا وقتی شرایطتان مهیا نبود، مرا به دنیا آوردید؟!

او می افزاید: من هم دوست ندارم اختلاف سنی خودم و بچه ام زیاد باشد اما مسئولان کشوری می توانند نظارت کنند تا وضعیت فرزندآوری و خانواده در کشور، خوب رواج پیدا کند. وقتی هر بسته پوشک، بیش از ۲۰۰هزارتومان، شیر خشک ۵۰ هزار تومان به بالاست به نظرتان دزدی کنیم تا خانواده، جامعه و فرزند آوری خوبی داشته باشیم؟

زوج جوانی که یک سال ازدواج کرده اند، می گویند: ما با وام های ازدواج، تنها توانستیم وسایل خانه را تامین کنیم و یک پول پیش خانه که باید ماهانه نزدیک به ۳ میلیون تومان تنها قسط وام ازدواج بدهیم و کرایه ۵۰۰هزارتومان، به نظر شما مگر حقوقمان چقدر است که بتوانیم در چندسال اول، اقدام به فرزند آوری کنیم با اینکه میدانیم جامعه ی ما نیازبه فرزندآوری دارد!

آن ها می گویند: آن مسئولانی که از پرداخت وام فرزندآوری صحبت می کنند، اگر راست میگویند پوشک، شیر خشک و مسکن هایی که در حال خاک خوردن هستند را رایگان در اختیار زوج ها بگذارند تا بتوانند حداقل آن وام های تشویقی که می دهید را دوباره به خودتان پس بدهند، نه تا۱۰سال اول غرق در بدهکاری و بدبختی باشند که همین باعث نابودی یک زندگی می شود!

*آرامش و بهداشت روانی، تامین امکانات تحصیل و شغل*

رئیس اداره مشاور تحصیلی آموزش وپرورش استان خوزستان نیز در گفت و گو با هنر قلم، دلایل عدم تمایل به فرزند آوری در جامعه کنونی را تشریح می کند.

پروین کاوه در این خصوص عوامل متعددی را عنوان می کند که مهمترین آن را، مسائل اقتصادی و معیشتی می داند و می گوید: بعضا زن و مرد برای تامین مخارج زندگی، بیرون از خانه کار می کنند تا حداقل بتواند مسکن و ماشین، دو نیاز ضروری زندگی را تهیه کنند، در این صورت دیگر فرصتی نمی ماند که به بچه فکر کنند. مسئله دیگر ، مبهم بودن آینده فرزند است، به این معنی که عدم ثبات در پیش بینی آینده او، ترس از فرزند آوری را به وجود آورده است.

رئیس اداره مشاور تحصیلی آموزش وپرورش استان خوزستان ادامه می دهد: زندگی آپارتمان نشینی، مساله دیگر است. سبک جدید زندگی‌ها و عدم تحمل و ظرفیت روحی و روانی یا به نوعی تاب آوری ضعیف زوجین با توجه به روند افزایشی فرزندان بیش فعال خود، مزید بر این موضوع شده است.

او با تاکید بر رفع موانع فرزندآوری، می گوید: برای تشکیل خانواده و فرزند آوری، باید بر آرامش و بهداشت روانی خانواده، تامین امکانات تحصیل و شغل برای آن ها تاکید شود، و همچون دیگر کشورها، برای هر فرزند حق و حقوق تعلق گیرد و آینده کودکان تضمین شود.

*دغدغه تربیت فرزند و رفاه کامل تر برای او*

امیرحسین زندی استاد جامعه شناسی دانشگاه های استان خوزستان نیز با اشاره به دگرگونی های سال های اخیر و تغییر در نگرش ها و رفتارهای اجتماعی نیز دلایل عدم فرزندآوری را بررسی می کند و می گوید: هر کس که در جامعه ایران زندگی می کنند کم و بیش، حسی از دگرگونی و تغییر در نگرش ها و رفتارهایی را دارد که نشان از تغییر در سبک زندگی است. با تغییر سبک زندگی، آثار آن را بر تمام مقولات اجتماعی و فرهنگی و ایضا خانواده و کارکردهای آن خواهیم دید.

زندی با اشاره به تعریف کارتر و مک گلاریک از خانواده، اظهار می کند: خانواده نظامی است که در خلال زمان حرکت می کند و این تعریف نشان از پویایی و تحولات در نهاد خانواده است. تک فرزندی و یا کم رغبتی به فرزندآوری نیز از همین جنس پدیده هاست که در خانواده های ایرانی مشاهده می شود.

وی می افزاید: هر پدیده اجتماعی نمی تواند معلول تک عامل باشد و علل و عوامل زیادی می توانند بر آن تاثیر بگذارند که در این مقوله عوامل اقتصادی و تورم ، موقعیت در حال تغییر زنان و تأخیر در ازدواج، تغییرات در قلمرو روابط جنسی، قانون، آموزش، تاخیر در به دنیا آوردن فرزند توسط زنان شاغل و گذر از سن بارداری می توانند موثر باشند.

این استاد جامعه شناسی دانشگاه با اشاره به تحقیقات صورت گرفته در پدیده کاهش فرزندآوری، می گوید: اتفاقا از عوامل موثر در پدیده تک فرزندی، دغدغه تربیت فرزند و رفاه کامل تر برای اوست.

زندی ادامه می دهد: یکی دیگر از عوامل که در بین هم میلان خود ما شاهد هستیم، ترس از آینده شغلی و به طور کلی زیست فرزندان است. والدینی که به عنوان نسل پنجاه و به ویژه شصت خوانده می شوند شاید انواع اضطراب ها از اضطراب کنکور تا آزمون استخدامی و نگرانی از به دست نیاوردن شغل و خانه و اتومبیل و…. باعث شده که برای فرزند دار شدن دست به عصا حرکت کنند و این تجربه تلخ خود را به گمان خود برای فرزندان تکرار نکنند، هر چند هر پدیده ای بسترمند و مربوط به شرایط تاریخی خاصی است و اینکه فرزندان ما همان دغدغه های والدین را داشته باشند بسیار کم است، لیکن این نگرش و نگاه و نگرانی از آینده مطلوب فرزندان از عوامل مهم است.

به گزارش هنر قلم، با توجه به تشریح دلایل عدم ازدواج یا عدم فرزندآوری در جامعه در این شرایط بد اقتصادی و بیان دلایل بالا رفتن سن جمعیت از سوی اساتید دانشگاه و کارشناسان، و با توجه به اهمیت خانواده به عنوان رکن اصلی جامعه، می طلبد که دولت در راستای رفع موانع ازدواج و تشکیل خانواده، یعنی ارائه تسهیلات بانکی آسان، مسکن ارزان، ایجاد شغل و تامین امنیت روانی جامعه، تحصیل با کیفیت و رایگان و مواردی از این دست، اقداماتی داشته باشد تا جوانان بتوانند به ازدواج بیندیشند و یا خانواده ها از تک فرزندی و یا عدم تمایل در فرزندآوری، نگرش خود را تغییر دهند و جامعه جوانی داشته باشیم.